Çöl tozları astım ve migren şikayetlerini tetikliyor mu
Son bilimsel araştırmalar, her yıl Sahra, İran, Suriye, Arabistan çöllerden yaklaşık 20 milyon ton tozun rüzgârlarla ülkemize taşındığını gösteriyor. Acaba bu çöl tozları astım ve migren şikayetlerini tetikliyor mu.
Çöl tozu nedir
Atmosferdeki tozlar arasında en büyük paya sahip olanlar, sıcak çöllerdeki çöl tozlarıdır. Afrika kıtasının kuzeyinde, Dünya’nın en büyük çölü olan Sahra Çölü, ülkemizi ve çevresini etkileyen çöl tozlarının büyük bir kısmına kaynaklık eder. Bilim insanları, bu çölün her yıl atmosfere çeşitli yönlere 1–1,5 milyar ton toz yaydığını belirtiyor.
Bu tozlar, insan sağlığı üzerinde solunum yolu hastalıkları gibi olumsuz etkilere sahipken,
bitki örtüsü üzerinde hem olumlu (mineral zenginliği) hem de olumsuz (fotosentez engelleme) etkiler yaratabiliyor.
Eskiden çevre kirliliği yarattığı düşünülen bu yağışların, yapılan araştırmalar sonucunda, özellikle gündüz saatlerinde gerçekleştiğinde bitkiler için doğal bir gübre görevi gördüğü anlaşılmıştır.
Türkiye’nin de içinde bulunduğu Doğu Akdeniz bölgesine düşen yağışların yaklaşık dörtte biri, kızıl yağmurlar olarak bilinen çamurlu yağmurlardır. Çöllerden gelen yüksek demir oksit içerikli bu tozların renkleri kızıl, sarı-kızıl ve kahverengi olduğundan, yağmurlar da bu renklerde yağar.
Çöl tozları ülkemize nasıl ulaşıyor
Çoğunlukla Kuzey Afrika’daki Sahra Çölü’nden ve bazen Arap çöllerinden, özellikle ilkbahar ve yaz aylarında güçlü rüzgarlarla ülkemize çöl tozları taşınabiliyor.
Çöl tozlarının doğal çevremiz ve insan yaşamı üzerindeki en belirgin etkilerinden biri, “kızıl yağışlar” olarak da bilinen çamurlu yağmurlardır. Bilim insanları, havadaki çöl tozlarının bulutlarda yoğunlaşarak yağmur oluşumunu tetiklediğini ve bu yağmurla birlikte havadaki tozların da yere indiğini belirtiyor. Yağmurun ardından su buharlaştığında, tozlar araçların üzerinde ve evlerin camlarında belirgin bir şekilde görülür hale geliyor.
Çamurlu yağmurlar, çevreyi kirletiyor gibi görünebilir. Ancak, havadaki tozları yere indirerek atmosferi temizler ve canlıların solunum sorunlarını hafifletir. Yağmur yağmazsa, tozlar havada daha uzun süre asılı kalır ve canlıların nefes almasını daha da zorlaştırır.
Havadaki Çöl Tozlarının alerji hastaları üzerindeki etkileri nelerdir
Çöl tozu, alerji hastalarında öksürük, hapşırık, burun akıntısı ve gözlerde kaşıntı gibi şikayetleri artırabilir. Özellikle polen alerjisi olan kişilerde şikayetler daha kötü olabiliyor. Bu tozlar havayı kirleterek alerjik reaksiyonları tetikleyebilir, ve hassas bünyelerde daha fazla sorun yaratabiliyor.
Solunan havadaki Çöl Tozlarının astım hastaları üzerindeki etkileri nelerdir
Çöl tozları, astım hastalarının solunum yollarını ciddi şekilde tahriş eden ince partiküller içerir. Bu tozlar, solunum yollarında iltihaplanmaya neden olarak öksürük, nefes darlığı ve hırıltılı solunum gibi astım belirtilerini artırır. Özellikle hassas bünyeye sahip hastalar, çöl tozları nedeniyle bronşlarının daralmasıyla hava akışında zorluk yaşar ve astım krizleri tetiklenir.
Çöl tozları, alerjenler içerebildiği için astım hastalarında alerjik reaksiyonlara yol açar. Bu reaksiyonlar, solunum yollarında şişmeye ve mukus üretiminde artışa neden olur. Bu sebeple, astım semptomları daha da kötüleşir. Çöl tozlarının taşıdığı mikroorganizmalar, astım hastalarının hassas solunum yollarında enfeksiyon riskini artırır. Bu enfeksiyonlar, astım semptomlarını şiddetlendirerek hastaneye yatış gerektirebilir.
Bu nedenle, astım hastaları çöl tozu yoğun olduğu günlerde mümkün olduğunca dışarı çıkmaktan kaçınmalıdır. Eğer dışarı çıkmaları zaruri ise maske kullanmalıdırlar. Ev ve araba pencerelerini kapalı tutmaları ve hava temizleyici cihazlar kullanmaları önemlidir. Ayrıca, astım ilaçlarını düzenli olarak kullanmak ve doktorun önerilerine uymak da hayati önem taşır. Çöl tozlarının astım hastaları üzerindeki etkileri kişiden kişiye değişebilir. Bu nedenle, şikayetlerinde artış fark eden hastaların derhal doktora başvurmaları önemlidir.
Çöl tozu migren ataklarını artırıyor mu
Son yıllarda yapılan çalışmalar, çöl tozunun migren ataklarını artırabileceğini öne sürmektedir. Örneğin, 2009 yılında yapılan bir araştırma, Sahra tozunun baş ağrısıyla bağlantılı sinirleri aktive edebileceğini göstermiştir. Bu, tozun doğrudan sinir sistemi üzerinde etkili olabileceğini düşündürüyor.
Ayrıca, 2017’de yapılan bir başka çalışma, toz alerjisi olan kişilerin daha sık migren atağı geçirdiğini ortaya koyuyor. 2016 yılında yayımlanan başka bir çalışma da, migrenin alerjik rinit ilişkili olabileceğini ve
tozun bu yolla migreni tetikleyebileceğini belirtiyor.
Atmosferde çöl tozu aşınımı olduğunda ne yapmalı
Çöl tozu yoğun olduğunda evde kalın ve pencereleri kapatın. İmkanınız varsa HEPA filtreli hava temizleyicisi kullanın. Doktorunuzun önceden reçete ettiği ilaçları düzenli alın. Dışarı çıkarken de maske takmayı unutmayın.