Parmak izi ile mesai takibi
Anayasa Mahkemesi, bir belediye çalışanının yaptığı bireysel başvuruda, parmak izi ile mesai takibi yapılmasını hukuka aykırı buldu
Parmak izi ile mesai takibi yasal mı
Bir belediyede çalışan R.Ş. adlı memur, 2016 yılından itibaren parmak izi sistemi ile mesai takibi yapılmasına itiraz etti. Sistemin kaldırılmasını isteyen memur; belediyeye verdiği dilekçede, parmak izinin kişisel bilgi olduğunu belirtti. Konu, Anayasa Mahkemesine kadar taşındı. Anayasa Mahkemesi, (Ramazan Şahin [GK], B. No: 2018/11988, 10/3/2022) kararı ile parmak izi ile mesai takibini hukuka aykırı buldu.
Hukuki süreç nasıl işledi
İdare mahkemesi parmak izi ile yapılan mesai takibini iptal etti
İdarenin parmak izi ile mesai takibine devam etmesi üzerine memur konuyu idare mahkemesine taşıdı. İdare mahkemesi, 2017 yılında idari işlemin hukuka aykırı olması nedeniyle iptaline karar verdi.
Kararın gerekçesinde; parmak izi tarama sistemi ile mesai kontrolünün yapılması durumunun özel hayata saygı hakkı kapsamında kişisel verilerin işlenmesi çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiği belirtildi.
Kamu görevlilerinin mesai takipleri konusunda ayrıntılı bir yasal düzenlemenin bulunmadığı, temel hakların kısıtlanabilmesi için yasal bir dayanağın bulunmasının anayasal bir zorunluluk olduğu belirtildi.
İzmir Bölge İdare Mahkemesi, il idare mahkemesinin kararını bozdu
Üst mahkeme olan İzmir Bölge İdare Mahkemesi 2. İdare Dava Dairesi, belediyeyi haklı buldu. Kararında; memurun mesaiye devam etme zorunluluğunun olduğunu, idarenin de bunu kontrol ve denetim yükümlülüğünün bulunduğu belirtti. Parmak izi alınarak teknik cihazlarla mesai takibinin yapılmasında mevzuata aykırılık bulunmadığını, bunun özel hayatın ihlali olmadığını belirtti.
Anayasa Mahkemesi son noktayı koydu
Memur, kararın kesinleşmesinin ardından Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yaptı. Anayasa Mahkemesi, (Ramazan Şahin [GK], B. No: 2018/11988, 10/3/2022) kararı ile parmak izi ile mesai takibini hukuka aykırı buldu.
Yeniden yargılama kararına da hükmeden AYM; yerel mahkemeden hak ihlaline neden olan kararın kaldırılmasını istedi.
Yerel mahkeme, davayı R.Ş. lehine sonuçlandırarak belediyenin parmak izi kararını iptal edecek.
Kararın gerekçe bölümü
657 sayılı Kanun ile 5393 sayılı Kanun’un somut olaya uygun açık bir düzenleme var mı
55. Somut olayda başvurucunun mesai takibi amacıyla parmak izinin Kurum tarafından kaydedilmesine, dolayısıyla kendisiyle ilgili özel nitelikli kişisel verinin işlenmesine rıza göstermediği hususunda bir ihtilaf yoktur. Ancak kişinin rızasının olmaması hâlinde kanunlarda açıkça öngörülmüş ise özel nitelikli kişisel veri işlenebilir.
Bu durumda Anayasa’nın 20. maddesinde ve 6698 sayılı Kanun’un 6. maddesinde yer verilen “açık rıza” şartı bulunmadığına göre biyometrik veri kapsamındaki parmak izinin işlenerek mesai takibinde kullanılmasının bir kanun ile düzenlenip düzenlenmediği değerlendirilmelidir.
Öncelikle anılan mevzuatta belirtilen kanunlarda açıkça öngörülmeden, özel nitelikli verilerin işlenmesinin ve kullanılmasının -ilgili faaliyet alanına veya sektöre ilişkin- kanunlarda ayrıca ve açıkça düzenlenmiş olması kastedilmektedir.
Bu bağlamda 6698 sayılı Kanun, belediye çalışanlarının parmak izlerini kaydetme ve parmak izi takip sistemiyle mesai takip etme yetkisini veren, bu konuyu açıkça düzenleyen bir kanun değildir.
Bu durumda idare ve derece mahkemelerinin gerekçelerinde dayandıkları 657 sayılı Kanun ile 5393 sayılı Kanun’un somut olaya uygun açık bir düzenleme barındırıp barındırmadıkları hususunun tartışılması gerekir.
AYM, Ramazan Şahin [GK], B. No: 2018/11988, 10/3/2022
657 ve 5393 sayılı kanunlarda özel nitelikli kişisel verilerin işlenmesine ilişkin açık bir düzenleme yok
56. Bu bağlamda anılan mevzuat incelendiğinde (bkz.§§ 18-20) 657 sayılı Kanun’da genel olarak devlet memurlarının çalışma saatleri ile günlük çalışma saatlerinin başlama ve bitme saatlerinin tespitine ilişkin düzenlemelerin mevcut olduğu ancak çalışanın mesaiye devam durumunun kontrolü ve bu amaçla özel nitelikli kişisel verilerin işlenmesine ilişkin açık bir düzenlemenin olmadığı görülmüştür.
5393 sayılı Kanun’da da belediye teşkilatını sevk ve idare etme yetkisinin belediye başkanına bırakıldığı ancak bu yetki kapsamında özel nitelikli kişisel verilerin işlenmesine yönelik bir düzenlemenin yapılmadığı anlaşılmıştır.
AYM, Ramazan Şahin [GK], B. No: 2018/11988, 10/3/2022
57. Bu tespitler ışığında anılan mevzuatta mesai takibi veya çalışanın denetimi amacıyla özel nitelikli kişisel verilerin işlenmesine, bu bağlamda biyometrik veri bazlı takip sistemlerinin kullanılmasına dair temel esasları ve ilkeleri belirleyen bir düzenlemenin olmadığı açıktır.
Açıklamalar çerçevesinde, başvurucunun özel nitelikli kişisel verilerin işlenmesine dair rızasının olmadığı, çalışanın mesaiye uyumunun kontrolünde biyometrik verilerin işlenmesinin ve kullanılmasının anılan kanunlar ile ayrıca ve açıkça öngörülmediği hususları dikkate alındığında başvuruya konu müdahalenin kanunilik şartını sağlamadığı sonucuna varılmıştır.
58. Başvuruya konu müdahalenin kanunilik şartını sağlamadığı anlaşıldığından söz konusu müdahale açısından diğer güvence ölçütlerine riayet edilip edilmediğinin ayrıca değerlendirilmesine gerek görülmemiştir.
59. Açıklanan gerekçelerle başvurucunun Anayasa’nın 20. maddesinde güvence altına alınan özel hayata saygı hakkı kapsamındaki kişisel verilerin korunmasını isteme hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.
AYM, Ramazan Şahin [GK], B. No: 2018/11988, 10/3/2022
“Parmak izi ile mesai takibi” için bir görüş