Otizm Spektrum Bozukluğu
Otizm Spektrum Bozukluğu nedir, tanısı nasıl konulur. Sebepleri ve belirtileri nelerdir. Bozukluğun tedavisi var mı
Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) nedir
Halk arasında kısaca Otizm olarak bilinen Otizm Spektrum Bozukluğu, belirtileri genellikle yaşamın ilk 3 yılında ortaya çıkan nöro-gelişimsel bir bozukluktur. Erkek çocuklarda daha sık görülmektedir. Tanısını, çocuk ve ergen psikiyatristleri koyuyor.
Ne kadar erken yaşta tanınır ve uygun bir şekilde yönlendirilir ise, tedavisinde o kadar olumlu sonuçlar alınır.
ERKEN TANI,
-Çocuğa uygun tedavi yaklaşımının belirlenmesi,
-Çocuğun gelişimine yönelik uygun önlemlerin alınması ve gelişiminin desteklenmesi,
-Ailenin çocukla ilgili beklentilerinin değerlendirilmesi
İÇİN oldukça önemlidir.
Otizm türleri neler
Otizm spektrum bozukluğu (OSB), belirtilerine göre 3 farklı gruba ayrılıyor
- Klasik Otizm: Sadece “Otizm” olarak da biliniyor. Sosyalleşme ve iletişim sorunlarının ağır biçimde görüldüğü, dil ve konuşma gecikmeleri, davranış bozuklukları gibi belirtilerle kendini gösteren türdür
- Asperger Sendromu: Otizmin daha hafif seyrettiği türdür. Bu tür bozuklukta, diğer otizm türlerinde olduğu gibi sosyal davranışlarda anormallik gözlenir. Ancak, Asperger sendromunda konuşma bozukluğu ve zihinsel engellilik gibi problemler görülmüyor.
- Atipik Otizm: Klasik otizm ve Asperger sendromu ile ortak belirtileri bulunan, ancak tüm kriterleri taşımayan türdür. Bu tip otizm bozukluğu taşıyan kişiler, sosyalleşmede ve normal yaşamlarını sürdürmede ileri derecede sorun yaşamıyor ve topluma diğer otizm çeşitlerine göre topluma daha kolay uyum gösteriyorlar
Otizmin sebebi nedir
Bozukluğun sebebi halen bilinmiyor. Ancak yapılan araştırmalar, bozukluğun oluşumunda genetik faktörlerin önemli rolü olduğunu gösteriyor. Ayrıca, çevresel faktörlerin de rolü olabileceği düşünülüyor.
Çocuklarda Otizm belirtileri neler
Çevresine karşı ilgisizdir. Çevresindeki insanların varlığının farkına varmaz gibi davranır.
İnsanlarla karşılıklı göz teması kısıtlıdır. Göz göze bakmaz. Göz göze gelindiğinde ise çoğunlukla gözlerini kaçırır. İsmi ile seslenildiğinde çoğu kez başını çevirip bakmaz, duymuyormuş gibi davranır.
Kucağa alınmaktan hoşlanmaz.
Taklit yapmayı öğrenemez. Örneğin; el sallama, bay bay yapma, dil çıkarma gibi.
Genellikle konuşma gelişimi yetersizdir. Ya hiç konuşmaz ya da konuşmada yetersizlik veya uygunsuzluk vardır. Bazı durumlarda 1 yaş sonrasına kadar kelime söyleme ve karşılıklı ilişki kurma becerileri başlamışken, bu becerilen gelişimi birden durur ve çocuk konuşmamaya, iletişim kurmamaya başlar.
Basmakalıp, tekrarlayıcı davranışlar sergiler. Örneğin; kendi etrafında dönme, parmak uçlarında yürüme, ellerini kanat çırpar gibi hareket ettirir.
Oyuncaklarla amacına uygun oynayamaz. Bundan dolayı, eline aldığı nesnelerin bazı bölümleri ile tekrar tekrar uğraşır, yoklar, döndürür ve koklar. Ayrıca, dönen ve ışıklı cisimlere aşırı ilgi gösterir.
Günlük işlerdeki değişikliklere karşı aşırı tepki gösterir. Geçtiği sokak, yemeğini yediği sandalye ya da kullandığı tabağın değişmesinden rahatsız olur.
Evdeki bazı eşyalara aşırı ilgi gösterme, televizyondaki reklamlara sürekli bakma gibi daralmış ilgi alanları olabilir.
Yaşıtları ile bir araya gelip oyun oynayamaz. Bu nedenle kendi başlarına kalma eğiliminde olur.
Çocuğunuzda, bu belirtilerden birden fazlasını görüyorsanız
mutlaka çocuk ve ergen psikiyatristine başvurun
Bebeklik döneminde Otizm belirtileri neler
Karşılıklı göz teması kuramaz
Karşılıklı gülümseme olmaz ya da çok nadir olur
Kucağa alınma ya da ilgi çekme istediği zayıftır
Konuşanın yüzüne bakmaz, sesli yanıt vermez
Yüksek tonda anormal bir ciyaklama gösterebilir.
Kol ve bacak kaslarını kullanımı gevşek olabilir. Oturma ya da yürümede gecikme olabilir.
Dokunmaya, sese ya da ışığa karşı zayıf yanıt verir
Belli besin çeşitlerini kabul etmez
Anne ve babası için baş etmesi zor olan huzursuzluk nöbetleri yaşayabilir
Bazı nesnelere karşı tekrarlayıcı ilgi, tuhaf biçimde incelemeye çalışır. Bazı nesnelere karşı hiç ilgi duymaz, keşfetmeye çalışmaz
Otizme eşlik eden diğer psikiyatrik bozukluklar
Otizm Spektrum Bozukluğu tanısı alan çocuklarda başka psikiyatrik bozukluklar da görülebiliyor. Bu nedenle, çocuğun doğru tanı alması gecikebiliyor
Örneğin,
- Aşırı hareketlilik
- Öğrenme sorunları
- İşitme sorunları
- Kaygı
- Tikler
- Yeme ve uyku sorunları
- Yaşı büyümesine rağmen idrarını veya kakasını altına kaçırmaya devam etmesi
Otizme en sık eşlik eden tıbbi durumlardan birisi Epilepsi
Epilepsi yani Sara hastalığı, Otizme en sık eşlik eden hastalıktır. Bu durumda, çocuk nöroloji uzmanının tedavi ve takibi gerekiyor
Otizmin tedavisi var mı
Otizm spektrum bozukluğu olan bireylerde ilk planda eğitsel tedaviler yer alıyor. Ancak, baş edilemeyen davranış sorunları ve eşlik eden psikiyatrik bozukluklar varsa ilaç tedavisi de uygulanıyor
Tanıyı koyan hekimin izlem ve tedavi programı altında çocuğun tedavisi sürdürülmesi çok önemlidir.
Aile çocuğun durumu hakkında bilgilendirildikten sonra çocuk, gelişim özelliklerine göre bir eğitim programına başlatılır.
Eğitim programı süresinde, hekimin çocuk ile ilgili ne gibi olumlu gelişmeler beklediği aile ile paylaşılır
Otizm Spektrum Bozukluğunda eğitsel tedavi yaklaşımları
Otizm belirtilerinin şiddetinin hafiflemesini sağlamak ve çocuğun işlevselliğini artırmak için en etkili yaklaşım eğitsel tedavi yaklaşımlarıdır.
Eğitsel tedavilerde, davranışçı yaklaşım temelinde olan tedavi tekniklerinden faydalanılır
Bu tedavilerde amaç, çocuğa taklit becerilerini, iletişim becerilerini ve günlük yaşam becerilerini öğretmek, ayrıca tekrarlayıcı davranışların azalmasını sağlamaktır.
Eğitim ne zaman başlamalı, nasıl olmalı
Mümkün olduğunca erken yaşta (1,5 – 2 yaş) eğitime başlanmalı.
Yoğun, kaliteli ve sürekli olmalı.
Ailenin katılımı sağlanmalı
Dil ve konuşma terapisi
Sözel olarak kendini ifade edemeyen, konuşma gelişiminde yetersizliği olan çocuklara Dil ve Konuşma Terapisi uygulanıyor.
Bu tedavide en önemli aşama, çocuğun göz işaretini, işaretleşmeyi takip etme becerisini oluşturan ortak dikkatin kazandırılması ve böylece iletişim becerilerinin artırılmasıdır.
Uğraşı terapisi
Diğer bir tedavi yöntemi de Uğraşı Terapisidir. Terapide, bireyin günlük yaşam etkinliklerini yerine getirme ve sorumluluk almayı öğrenmeleri amaçlanıyor.
Spor ve müzik tedavisi de önerilebilen uğraşı tedavileri arasındadır.
DİKKAT Güncel bilimsel verilere bakıldığında, hiçbir alternatif tedavi yönteminin otizmi tedavi ettiğine dair kanıt bulunmuyor. Ancak, aileler bu yöntemler üzerinden ciddi maddi kayıplara uğrayabiliyor. alternatif tedavi yöntemlerine yönelmeden önce MUTLAKA ÇOCUK VE ERGEN PSİKİYATRİ UZMANINDAN DANIŞMANLIK ALIN
Kaynaklar:
Otizm Spektrum Bozukluğu, T.C Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Ruh Sağlığı Dairesi Başkanlığı yayınları, Nisan 2018
Çocuk ve Genç Psikiyatrisi Derneği