HIV enfekte hastanın bilgisi eş adayı ile paylaşılabilir mi
Evlilik öncesi sağlık raporu sırasında HIV enfekte hastanın bilgisi eş adayı ile paylaşılabilir mi. Aydınlatma yükümlülüğü nasıl olmalı
HIV enfekte hastanın bilgisi eş adayı ile paylaşılabilir mi
Sağlık kurum ve kuruluşlarında evlilik öncesi rapor işlemleri aşamasında ya da herhangi bir sebeple
yapılan tetkiklerde kişilerde HIV enfeksiyonu tespit edilebiliyor. Bu durumun, kişinin eş adayı ya da eşiyle
paylaşılması ile ilgili Sağlık Bakanlığı görüş yazısı yayınladı.
Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Bulaşıcı Hastalıklar ve Erken Uyarı Dairesi Başkanlığının 05/09/2023 tarih ve 223576083 sayılı yazısı ana hatları ile şöyle.
HIV virüsü ve AIDS hastalığı nedir
Bilindiği üzere; HIV (İnsan İmmun Yetmezlik Virusu) enfeksiyonu, etken virüsün etkisiyle bağışıklık
sisteminin giderek baskılandığı kronik bir enfeksiyon hastalığıdır.
HIV virüsü, hasta kişi ile korunmasız cinsel ilişkiyle, ortak kullanılan HIV ile kontamine enjektör veya cerrahi malzemelerle ve enfekte kan ve kan ürünleri nakli ile bulaşıyor. Ayrıca, hasta anneden bebeğe gebelik döneminde, doğum sırasında ya da emzirme yoluyla doğum sonrasında da bulaşabiliyor.
Risk altındaki grup
Bulaş yolları değerlendirildiğinde;
- HIV-pozitif kişinin partneri olanlar,
- korunmasız cinsel ilişkiye girenler,
- damar içi madde bağımlılığı ve ortak enjektör kullanımı olanlar,
- HIV-pozitif gebelerin bebekleri ve
- riskli temas öyküsü bulunan kişiler
risk altındaki grupları oluşturur.
Bu sebeple HIV enfeksiyonu tanısı alanların durumlarının paylaşılmasına ilişkin tereddütlerin giderilmesi
maksadıyla, Kişisel Verileri Koruma Kurulu’nun görüşüne başvurulmuştur. Kurulun 16/05/2019
tarihli ve 2019/134 sayılı Kararı çerçevesinde aşağıdaki hususlar belirlenmiştir. Buna göre;
Kişide HIV enfeksiyonu tespit edilmesi ve kişinin hastalık bilgilerinin eş adayı ya da eşiyle paylaşılmasını istememesi durumunda hastalık bilgilerinin eş adayı ve eşe söylenip söylenemeyeceği hususuyla
alakalı olarak;
Özel nitelikli kişisel veri olan sağlık verilerinin koruyucu hekimlik faaliyetleri kapsamında işlenmesine
Kişisel Verileri Koruma Kanunu hukuken cevaz verdiğinden kişinin HIV-pozitif olduğunun tespit edilmesi
halinde hastalık bilgisinin kural olarak eş ya da eş adayı ile paylaşılması mümkündür. Bununla birlikte her somut
vakada kişinin yaşam hakkı vb. önemli bir kamu yararı bulunup bulunmadığına bakılmak suretiyle hareket
edilmelidir.
Özetle hangi işlemler yapılmalı
Bu itibarla;
- 1- Öncelikli olarak hasta ile görüşülüp, söz konusu bilginin kendisi tarafından açıklanması sağlanmalı,
bunun mümkün olmaması halinde her somut vaka özelinde, özellikle bu bilginin eş ya da eş adayına
açıklanmasından elde edilecek fayda göz önünde bulundurulmak suretiyle bir denge testi yapılmalıdır. - 2- Bu noktada özellikle kişisel verilerin işlenmesine ilişkin genel ilkelerden amaçla sınırlı ve ölçülü olma
ilkesine hususiyetle dikkat edilmelidir. - 3- Söz konusu bilginin açıklanması hususundaki aciliyet değerlendirilmelidir.
- 4- Yapılacak değerlendirme sonucu eş ya da eş adayına açıklama yapılmasında yaşama hakkı gibi kişisel
verilerin korunması hakkına daha üstün gelebilecek nitelikte önemli bir kamu yararı bulunduğu kanısına varılması
halinde, eş ya da eş adayına bu duruma ilişkin açıklama yapılmadan önce aydınlatma yükümlülüğü kapsamında
hasta bilgilendirilmelidir. - 5- HIV pozitif kişi, eş ya da eş adayına HIV pozitif bilgisinin açıklanmasının mümkün olduğu kadar sağlık
kurum ve kuruluşunda ilgili sağlık personelinin desteğiyle yapılmasının daha uygun olacağı hususunda
bilgilendirilmelidir. - 6- Her somut olay özelinde yapılacak değerlendirme sonucunda şayet eş ya da eş adayına HIV- pozitif
bilgisi açıklanacaksa kişisel verilerin işlenmesine ilişkin Kanunda yer alan “Genel ilkeler” ve aydınlatma
yükümlülüğü başta olmak üzere ilgili tüm maddeler ile bağlı olunduğu göz önünde bulundurulmalıdır. - 7- HIV enfeksiyonu bilgisinin açıklandığı eş ya da eş adayına, bu bilginin sadece bilgilendirme amacıyla
kendisine aktarıldığı, söz konusu bilginin hukuka aykırı ifşasının cezai yaptırımlarının söz konusu olabileceği
yönünde bilgilendirme yapılmalıdır. - 8- Bütün bu sürece ilişkin olarak yetkili kişiler tarafından atılan tüm adımlar gerekçeli olarak
belgelendirilmelidir.